o 'urbano', a diferenza da cidade

sunkyungoh.wordpress.com

entre outras cousas, Henri Lefebvre escribiu contra a apropiación capitalista das cidades, hoxe máis atroz que cando el a denunciara; contribución esencial neste sentido é a produción do espazo (1974) e toda a teoría urbana lefevbriana que logra quitar a careta de asepsia e imparcialidade das tecnoloxías e saberes que xeran espazos nos que se concretan as relacións de poder e de produción, espazos destinados a someter, se é necesario mediante a forza, tanto os usos ordinarios da cidade como a riqueza de códigos que os organizan. Eses espazos son falsos e falsificadores, inda que se disfracen tras linguaxes técnicos que os queren facer incuestionables. Son os espazos dos planificadores, dos tecnócratas, da maioría de urbanistas e arquitectos, dos administradores e administrativos.

tras ese espazo maquetado e monitorizado non hai outra cousa que mera ideoloxía, no sentido marxista clásico, é dicir, pantasma que fai fetiche das relacións sociais reais e impide a súa transformación no futuro. É ou quixera ser espazo dominante, dominar os espazos percibidos e vividos e dobregalos ao seus intereses. É o espazo do poder, inda que ese poder apareza como ‘organización do espazo’, un espazo do que se elide ou expulsa todo o que se lle opón, primeiro pola violencia inherente ás súas iniciativas e se esta non abonda, mediante a violencia aberta. E todo iso ao servizo da produción de territorios non so obedientes, senón tamén claros, lexibles, etiquetados, homoxéneos, seguros …, colocados no mercado a disposición dunhas clases medias que tamén quixeran ser neutras e soñan con ese universo social tranquilo, previsible, sen conflitos e sobresaltos que se deseña para elas como mera ilusión, dado que está condenado a sufrir todo tipo de desmentidos e desgarros como consecuencia da súa fraxilidade ante os embates desa mesma realidade social sobre a que pugna inutilmente por impoñerse.

www.archined.nl

o inimigo rebelde a someter é o que Lefebvre define e describe como ‘o urbano’. O urbano non é a cidade. A cidade é unha base material, unha morfoloxía, un dato presente e inmediato, algo que está aí. O urbano é outra cousa: unha forma específica de organizar e pensar o tempo e o espazo en xeral que non precisa por forza constituírse como elemento tanxible, posto que podería existir e existe como mera potencialidade para actos e confluencias realizados ou virtuais. O urbano é a obra da xente, en vez da imposición do sistema a esa xente. Un punto cego que escapa da fiscalización de poderes que non saben que é nin de que está feito. A pesar dos ataques que recibe por parte de quen vive obsesionado coa súa desactivación, o urbano persiste e incluso se intensifica, posto que se nutre do mesmo que non deixa de alteralo. Sen poder impedilo, no seu celme a simultaneidade dos encontros persiste e gaña en complexidade, constituíndo e reconstituíndo centros, multiplicándose e intensificándose entre contradicións.

fronte a quen quere facer da cidade en negocio e non dubida en empregar todo tipo de violencias para conseguilo, o urbano confórmase en apoteose do valor de uso, isto é do intercambio humano liberado do valor de cambio. O urbano non é para Lefebvre substancia nin ideal: é máis ben un espazo – tempo diferencial no que se desprega e podería despregarse a radicalidade mesma do social, a súa exasperación, posto que é teatro espontáneo de e para o desexo, tremor permanente, sede da deserción das normalidades e do desacato antes as presións, marco e momento do lúdico e o imprevisible. Todo o que noutro momento nos atrevemos a chamar simplemente vida.

deturpación de 'lo urbano como desacato', recensión de Manuel Delgado sobre a produción do espazo (tradución ao galego por facer) - la Production de l'espace (1974), publicada en elpais - babelia o 18 de xaneiro de 2014, páx. 13