reconto nunha pedra que podería ser proxectil pero non será (de momento) …

commons.wikipedia.org

non acepto os límites que non son límites

… que o meu equipo renuncie a gañar a liga e se conforme con derrotar @s outr@s derrotad@s, como o fai o fracasado

acepto o que quero ser: forte, feo e formal, como “Loquiño”, que no me gusta “nada”

… que outr@ sexa mellor e admirar, se me gusta e vai nun barco semellante, o que vexo mentres se perde na distancia da súa vitoria

… amar e ser amado

… o meu lugar, aquel que me indiquen @s compañeir@s de loita

prometo loitar con el@s, para non respectar certas xerarquías certas

… desvelar a natureza política da natureza

… honrar a miña nai e a meu pai, que fundaron unha dinastía, el@s tamén, tan digna coma as que están nos libros de historia, e as que queren entrar, de muiñeiros e doutores, que masculinas!

… defender as causas que reflexione xustas, inda que sexa en compaña de estran@s, oportunistas, idiotas ou fracasad@s

… ir ás casas alleas se @s s@s habitantes defenden esas causas; inda que non me traten ben, como xa ten acontecido

… non contribuír a derruír casas fermosas

… non derrubar esas casas, inda que xa estean abandonadas

… non matar os meus fillos, nin @s m@s alumn@s: quero que medren ata o ceo e me superen en todo, absolutamente

… ser de onde son podendo ser de calquera outro lugar, igualmente

… odiar o privado e promover o público

… non causar baixas inocentes inda que estea seguro que os meus tiros liquidarían o tipo máis culpable do orbe

… non lixar nunca a inocencia d@s inocentes, só procurar que a superen sen traumas deformantes

… desprestixiar a Deus tal e como se coñece(n) e liberar @s human@s que o desexen

non acepto que queiras estragar a miña labor colexiada polo rancor que che cría o teu fracaso

prometo ensinarlles as estrelas mentres ela me mira

… revisar esta promesa cada día

… ser un suxeito e non tratarte como un obxecto

… non falarche claro para que espabiles, que che fai falta

… non facer co meu odio o que fai el, o meu veciño

… baixar a garda se me prometes que me queres

… non ser agradable todos os días, porque non podo

… que @s que me queren saiban e sintan que @s quero todos os días que me deixe o ruído

… que non vou mudar detective

… que se soño ser detective voulle axudar á pasma a cachar ao delincuente máis grande, non coma un veciño meu que pensa que xa fixo abondo con entrullar o traficante de menudillo, hipócrita e falso (non o traficante, hipócrita el)

… xogar coas regras (e trampulleiro, por suposto)

… volver durmir en Cusanca e ser veciño da Cacharela, da que fun desterrado

… non choromicar se perdo

… non saber do que falo e seguir aprendendo do que quero falar

… tentar non morrer nunca

… procurar a miña propia eutanasia cando o meu corpo non me deixe ser eu

… podrecer cando estea morto como fixeron @s que quixen e xa non están, e como @s outr@s, que non me importan nada

… honrar @s m@s mort@s da casa de miña nai e a do meu pai, e o seu legado, inda que sexa segredo

… non esquecerme de ti

lumes, a des-construción do rural

www.avozdevilalba.blogspot.com

a algúns lobbies económicos especializados na extracción de diferentes recursos naturais, por non dicir saqueo dos mesmos, non lles importa que o medio rural, o monte galego, camiñe cara un modelo estruturalmente improdutivo, que sexa incapaz de xerar riqueza sostible e mantida no tempo, e, sobre todo, que socialmente quede debilitado, xa que acadar este estado na realidade rural permite, na práctica:

- unha decadencia de difícil retorno na que os aproveitamentos tradicionais, os sostibles, ou nos que se produce un reparto e des-concentración da riqueza xerada,

- o desánimo e rendición dos seus propietarios (particulares ou comunais),

- a imposibilidade de poder vivir do aproveitamento dos recursos do monte,

todo isto leva finalmente ao colapso do rural. E son varias décadas nas que o monte galego camiña cara o colapso, desconstruíndose coma un modelo particular de xestión e ordenación do territorio, con características dunha economía propia dun pobo, que non se entendería sen o papel xogado polos recursos e aproveitamentos procedentes da terra, do monte, e das súas formas de propiedade e manexo.

tantos anos de lumes por todo o país levan á rendición de moita áreas rurais galegas, que se entregan sen ofrecer xa máis resistencia. Esta idea queda moi ben representada na anécdota que un día comentaba un presidente dunha comunidade de montes, moi dinámica e con múltiples actuacións para poñer en valor os seus recursos endóxenos (forestal, agro-gandeira, de ocio, …); e dicía:

finalmente despois de moitos esforzos sucumbimos a manter calquera tipo de inversión conscientes que con case toda probabilidade acabaría ardendo pasto do lume. Así valoramos renunciar a fortalecer o noso proxecto de sacarlle rendibilidade ao monte dende un enfoque social e sostible económica e ambientalmente. Asumindo que coma colectivo con poucos recursos para librar unha batalla practicamente imposible de gañar, resultaba preferible acordar en asemblea que no lugar de ver como se queimarían os cartos procedentes dunha corta do piñeiral do monte, a reinvestir en repoboar, directamente os investiríamos durante as festas da aldea, contratando a Orquestra Panorama.

a conclusión era clara, polo menos, a inversión transformaríase nun momento de ocio e goce, unha convivencia entre os comuneiros, dando por cumprida a función social que tamén debe ter unha comunidade, preferible a ver como todo o esforzo e traballo acabaría finalmente ardendo.

(responsabilidade)

cabe preguntarse se o lume agocha intereses creados para terceiros, e como? É posible soster a hipótese de que co colapso do monte alguén se poida beneficiar?

pois, inda que a moitos poida sorprender, o cóctel entre

- determinadas políticas de desenvolvemento do rural (por exemplo, plan forestal do ano 92, vixente ate 2032, as reformas da lei de montes, minería, …),

- máis as dificultades impostas por unha Xunta que se desentende do rural (eliminación de experiencias asociativas de comunidades de montes – uxfor, bancos de terras, … –),

- a irrupción oportuna de mega-proxectos moi agresivos contra o territorio,

da lugar á configuración dun escenario propicio do que se poden beneficiar determinados lobbies económicos moi vinculados a actividades moi dependentes dos recursos procedentes do monte.

a quen nos referimos? A determinadas elites económicas, capaces de concentrar grandes capitais, propios (os menos) ou chegados de recursos públicos (os máis; cabe preguntarse e reflexionar polo paradoiro das multimillonarias axudas da UE para fomento do rural nestes anos todos),

e como? Favorecéndose dun panorama negro que propicia vantaxosas condicións de acceso á cesión de dereitos e aproveitamentos do monte,

- véxanse os acordos de multinacionais e/ou filiais forestais e pasteiras, que acadan miles de hectáreas de plantacións, cedidas ou de xestión intervida, a varias décadas, para o aproveitamento do que eles chaman o ouro verde de Galiza, a madeira preferentemente de eucalipto, en grandes monocultivos,

- a dispoñibilidade dos montes para a industria mineira, da que ben vemos agora asomar as súas gadoupas (novo plan sectorial mineiro de Galiza, Corcoesto, a Fonsagrada, a Limia, …). A mega industria mineira atopa, nun territorio con desvantaxes económicas, e co apoio das políticas públicas de quen nos goberna, un escenario moi barato para adquirir e acceder a intereses e recursos.

- as eléctricas, eólicas, encoros, minicentrais, que ofrecen prezos pírricos xustificados no escaso valor produtivo de importantes superficies do monte.

- caza comercial (véxase a nova reforma da lei de caza que pretende facer grandes áreas de monte galego en fincas cinexéticas para elites), especulación inmobiliaria, …

e esta realidade, que se pode debaer todo o que se queira, se hai ou non intencionalidade, o que si demostra é un feito incuestionable, que a catástrofe dos lumes é unha boa aliada para propiciar o esfarelar da economía do rural, xa que reporta un marco inmellorable de oportunidades para determinados intereses especulativos, feito que á súa vez é sistematicamente negado desde a Xunta.

unha Xunta que non quere entrar na análise destas cuestións, e cando as súas políticas forestais, mineiras, enerxéticas, que reforzan a aposta por consolidar unha industrialización da monte, controlada, non polos propietarios, senón polos “piratas” da especulación.

queren que dende a sociedade vexamos que o problema dos lumes responde a outras circunstancias. Isto lembra unha anécdota cando o Prestige, a unha pregunta, pícara, feita a unha señora moi maior en Touriñán, sobre quen fora a culpa da cousa, non dubidou en contestar inmediatamente e segura do que dicía: “a culpa, a culpa, de quen ía ser? … do barco!!”

esta relativización sobre a responsabilidade do problema, feito neste caso desde unha espontaneidade e inocente simpleza argumental é, sen embargo, empregada estratexicamente pola Xunta: “a culpa, de quen vai ser? … dos incendiarios!!”

temos unha Xunta con responsabilidades na materia, que desvirtúa o problema de fondo dos incendios, acusando e poñendo só o centro de atención dos incendios na existencia de delincuentes, os pirómanos, que … ollo!, si existen, pero infinitamente insuficientes coma para explicar a dimensión deste tan grave problema.

os datos son inconmensurablemente desproporcionados para xustificar o problema só nos incendiarios. O de soster na figura do incendiario o problema dos lumes é rotundamente falso

(unha análise do problema estrutural dos lumes)

o lume ten causas estruturais, e para afrontar a súa loita, explicado dun modo rápido, debemos atender a combinación no éxito de solucionar a problemática que ofrecen tres factores ou variables, imaxinade que o expresamos mediante a seguinte fórmula:

loita contra o lume = a + b + c

“a” sería o factor ambiental: biomasa vexetal e bioclimatoloxía fan que a variable “a” sexa máis ou menos alta. Canto máis alta, máis risco.

a respecto da biomasa: vai en función da dispoñibilidade de biomasa e os seus ciclos de crecemento e rexeneración. Isto explica os lumes recorrentes cada certa serie de anos en moitos montes, aqueles peor xestionados, nos que se permite acumular tanta biomasa. Aquí é onde entran a debate as políticas forestais e do monte.

a respecto do clima: as condicións climatolóxicas, o macro e microclima dun territorio (temperaturas, réxime de humidade, ventos, …) condicionan tamén o peso da variable “a”.

preocupan moito as consecuencias do cambio climático, pois isto incrementará máis o risco de lumes en zonas bioxeográficas coma Galiza.

a variable “b”: ten que ver coas políticas na loita contra o lume, e na maneira na que se deseña a estratexia de prevención e extinción, e a súa coordinación co resto de políticas forestais e do monte. Se a variable “a” tende a ser cada vez máis alta, a importancia da variable “b” debería aumentarse para contrarrestar o peso da “a”.

canto máis se destine en prevención máis se reduce o risco do efecto no peso que xoga “a”; sen embargo, descompensar as políticas de prevención a favor de incrementar a extinción ademais de resultar máis caro, é insostible: o que fai é esperar a que chegue o problema para solucionalo.

e xa coma última variable, “c”: que correspondería, agora si, ao factor humano: o incendiario. A Xunta so actúa e sobredimensiona o problema nesta variable: todo é culpa do incendiario, desatendéndose de corrixir o peso das outras dúas variables.

(os números e repercusións deste tipo de catástrofes ambientais)

do que vai de ano xa superamos os 2600 incendios con máis de 16000 has queimadas. Lamentablemente este ano repetiranse lumes en moitos dos montes que recorrentemente arden cada seis, sete ou oito anos.

aí temos o caso do Pindo (89, 2001, 2005, e 2013) soportando grandes episodios de lumes que escapan a calquera control, previsión, planificación, preocupación na xestión a longo tempo, e constatan un fracaso da extinción e dos seus elevadísimos custes millonarios en euros.

esta realidade practicamente é reproducible ao resto de lumes que padecemos. Así o 2013 pasará por deixar desolado, ademais do Olimpo do Pindo, montes como os da Serra da Groba en Oia, o Barbanza, o Larouco, e tamén con casos na comarca de Deza, destacando os continuados lumes sobre o Candán.

unha vaga imparable de lumes que asola o país, ano tras ano, con cifras escandalosas que mostran un problema ambiental e social de escala moi grave.

que país, e que sociedade, pode soportar unha superficie queimada que en 25 anos representa o 20% do seu territorio (equivalente a toda a provincia de Ourense)?

desde que se iniciou o rexistro de lumes (1961) Galiza ten contabilizado máis de 2 millóns de has queimadas, case o 70% do territorio. Unha barbaridade! E o incremento do número de lumes non ten minguado década tras década, lembrándose o ano 1989, con case 200000 has, coma triste marca. Desde aquelas máis de 200000 lumes de importancia foron rexistrados.

trátase dunha situación totalmente insostible que ademais desactiva por completo as posibilidades de facer un rural economicamente competitivo. Un rural vivo. Case 2000 millóns de euros gastados en 25 anos de extinción, detraídos, por suposto, de medios que ben se poderían ter tido investidos para dinamizar todo o rural galego varias veces.

que tería sido das explotacións agrogandeiras, da súa innovación e fomento da alta calidade dos seus produtos; do noso sector forestal camiñando cara unha produción de calidade de madeiras nobres; dos nosos ríos, abastecemento de auga, e fondos de ría co seu poder marisqueiro; ou do estado da nosa biodiversidade, dos nosos espazos protexidos e das súas oportunidades tamén para o desenvolvemento turístico e socioeconómico, lamentando que nos últimos anos temos incrementado a perda irreversible de hábitats moi singulares e raros, ou o número de especies en perigo de extinción?

en definitiva, que tería sido da calidade de vida e das oportunidades de xerar riqueza no rural da Galiza actual, de non terse detraído tal barbaridade de fondos para extinguir o lume? Para ser conscientes da cifra, 350 millón de euros son a previsión de investimento da política agraria comunitaria (PAC) para Galiza no período 2014-2015.

visto desde esta perspectiva, mentres que padezamos os lumes, o rural galego será menos competitivo fronte outros territorios (estatais ou europeos) de vocación agrogandeira e forestal mentres que padezamos a lacra dos lumes.

desde a sociedade todos temos que traballar para demandar unha acción política que recupere as potencialidades que o rural galego pode ofrecer, reprendendo a aqueles políticos, aqueles partidos cómplices da desconstrución do rural, que auspician políticas que defenden intereses especulativos de terceiros, e que permiten que o monte galego afogue.

os múltiples recursos que o monte ofrece deben ser abordados desde o seu aproveitamento multifuncional, e ben asentados no enfoque de conciliar a súa rendabilidade económica, que non só debe ser formulado desde criterios exclusivos de máxima produción – rendabilidade, para pasar a construírse cun peso importante, tamén, da función social e ambiental que igualmente nos proporciona.

a biodiversidade presente en bosques, matogueiras, nas correntes de auga e vexetación asociada proporcionan uns beneficios ecosistémicos que á longa resultan, incluso, máis importantes que a súa substitución por monocultivos forestais.

os recursos ecosistémicos propician outros recursos complementarios que non se deben desbotar, de ocio, como son a súa contribución á calidade paisaxística, ou coma elementos fundamentais para albergar espazos naturais protexidos, parques, Rede Natura.

son precisamente estes espazos protexidos os que deberían de marcar a pauta ou modelo de xestión exemplar no que buscar despois experiencias a reproducir para o resto do territorio.

www.lavozdegalicia.es

pola contra, contamos cunha das redes de espazos protexidos máis escasa do estado, incumprindo a Xunta a aplicación das disposicións leais para a súa conveniente xestión, e desprovistos dos fondos e instrumentos necesarios para garantir o seu éxito coma modelo de xestión do territorio. Nestas condicións a resposta desde o rural cara estes espazos é contraria, simplemente pola aprendizaxe na prohibición de usos aplicados, a negación de alternativas, a falta de explicación das vantaxes que poderían supor, e que non ven acompañada das medidas económicas que corresponderían aplicar para darlle sentido a estas figuras de protección.

reivindiquemos un monte vivo, un rural de oportunidades para todos, propietarios e sociedade en xeral,

demandemos políticas que fortalezan todas as vertentes e funcións que o monte ofrece,

acabemos coa especulación e os intereses creados no rural para beneficio duns poucos,

para poñer fin a décadas de lumes que desolan o noso territorio, o noso patrimonio, e que tanto nos custa a todos.

martiño nercellas

lalín, a 29 de setembro de 2013

teoría do disturbio

Michel Foucault
santiagocastrogomez.sinismos.com

en 1979 e con ocasión da sublevación liderada por Jomeini que derrocou ao shah de Persia, Michel Foucault escribiu un artigo en Le Monde titulado é inútil sublevarse?, unha pregunta que hoxe non podería ser máis actual; o sentido do título era máis ou menos este: paga a pena dar tantas vidas contra un ditador autócrata para levar ao poder un “crego sanguinario”? Inda que os casos non son comparables, non sería estraño facer unha pregunta semellante a esa na actual situación de Exipto e doutros países de Oriente Próximo, ou incluso preguntarse de que teñen servido as “sublevacións” do 15-M ou de Brasil, pois tal parece que o descontento social non tivo, en ningún destes casos por outra parte tan distintos, unha resposta por parte das institucións políticas.

isto non sería nada sorprendente para Foucault, que anunciaba nese texto o final dun período histórico de máis de 200 anos ao que chamaba “a era das revolucións”, o período iniciado, máis ou menos, coa de 1789. Non quería dicir que xa non habería revoltas, insurreccións, rebelións, … Quería dicir que estes movementos xa non terían, no futuro, a súa orixe nin o seu destino na política, que xa non serían susceptibles de ser politicamente controlados, programados, administrados ou resoltos (e o seu incurable romanticismo facíalle dicir todo isto fregando as mans polas mesmas razón que hoxe nós nos tiramos dos pelos ao escoitalo). É sabido que non só tiña moita afección a decretar “finais” (lembremos a nova da “morte do home”, en As verbas e as cousas), senón unha capacidade realmente xenial para o diagnóstico. O que chamaba “a era das revolucións” corresponde ao que desde finais do XVIII coñecemos como simplemente “historia”, ese gran teatro  do mundo onde os antigos heroes tráxicos se converten en líderes nacionais e miden a súa supremacía por medio da guerra, lamentable pero eficaz instrumento do progreso da civilización europea. Desde 1945, ese capítulo está concluso: a idea mesma de “guerra”, concibida como guerra entre estados de capacidade ofensiva e defensiva comparable, escurece de todo logo de 1989, cando xa só hai un poder militar, inconmensurable con calquera outro, e que polo tanto non oficia exactamente como exército (nacional) senón como unha sorte de policía internacional. O que por costume seguimos a chamar “guerras” están condenadas á desigualdade e á desproporción (os nosos antecesores falaron a este propósito de “guerrillas”, do mesmo xeito que se chama “historietas” ao dos tebeos, por non outorgarlles a mesma dignidade que ás crónicas de Tucídides). Se por algo se caracterizan estes conflitos, cando menos desde a guerra de Vietnam, é pola súa ambigüidade política e pola súa equivocidade militar: as campañas de EEUU en Afganistán ou Iraq foron “coroadas polo éxito” (como podería ter sido diferente?), pero ninguén ten idea algunha de que tería que acontecer para que os vencedores – a miúdo exércitos regulares mesturados con mercenarios privados e forzas locais de lealdades dispersas – puideran xenuinamente falar de “vitoria” ou para que se puidera considerar definitivamente “derrotados” aos combatentes que resisten mediante atentados e ataques sorpresa, que teñen rematado por diluír o que quedaba da posible distinción entre “civís” e “militares”.

José Luis Pardo
www.ech.es

en termos de política interior (que sempre foi a óptica favorita de Foucault), o equivalente deste ocaso da guerra é o que el consideraba o crepúsculo das revolucións. Pero, que pode ser unha revolta cuxas motivacións e cuxos obxectivos non son políticos (cando menos no sentido convencional de “política”)? Trátase de algo que, difusamente, “coñecemos desde sempre: motíns, levantamentos que teñen como protagonista a unha masa, non a unha clase social, que xorden sen que se poida prever a súa aparición e que, por carecer de finalidades concretas, ninguén sabe como aplacar, pois desafían a orde establecida sen presentar alternativas viables. Neste tempo denominámolos disturbios. Temos varias teorías das revolucións, pero non temos ningunha teoría do disturbio, que se refuxia na súa propia insignificancia e no seu carácter “impolítico” para escapar de toda posibilidade de reflexión, e que resulta especialmente apropiado para expresar o malestar dunha época de decadencia do político e de fluidificación do social (póñase un fluído a circular por unha canle e en calquera momento, en calquera lugar imprevisible de antemán, brotará unha turbulencia, gustaba lembrar Michel Serres). Posiblemente maio de 68 fora xa un gran disturbio, inda que ao inicio disfrazado de consignas aparentemente políticas, e logo ata de reivindicacións económicas. Ou os terribles disturbios do barrio de Watts (LA en 1965, cando, como dicía –encantado– Guy Debord, os insurrectos non asaltaban as tendas para apoderarse dos seus produtos, senón para queimalos nun gran sacrificio nocturno a un deus descoñecido ao berro de burn, baby, burn. Ou os disturbios “raciais” que de cando en cando asolan Londres, e que inda en 2011 inundaron de súpeto Tottenham. Ou os disturbios persistentes da banlieue parisiense, esa especie de territorio comanche no medio do estado–razón. E tantos outros.

Karl Marx
numerocinqmagazine.com

no XIX, Marx mofábase do que chamaba a teoría “volcánica” das revolucións (esa que di: con tanta inxustiza como hai, isto acabará por estalar), sinalando que se fose certa non pasaría un so día sen que víramos un levantamento popular. No XXI temos que aprender a tomar cando menos unha distancia irónica con respecto a estas “teorías do disturbio”, nostálxicas dun pasado feudal idealizado, que ven na desarticulación da cidadanía nunha masa ingobernable unha esperanza para superar as formas de organización política que despectivamente se chaman “convencionais” (como se houbese unha política “natural” máis de fiar), sobre todo cando entran en conivencia, inda que sexa involuntaria, coas actuais modalidades, afogadas, dunha política secuestrada polos “señores da Bolsa” que ten a tentación de catalogar como tumultos sociais as demandas políticas que se volveu incapaz de atender.

José Luís Pardo, “Teoría do disturbio”, Babelia (El País), 07 – 05 – 2013

traducido e deturpado por xindiriz

"sede dignos de nós"

cartasdelaguerracivil.blogspot.com

miña querida mamá, meu adorado irmanciño, meu amado papá:

vou morrer! O que vos pido, sobre todo a ti, mamá, é que sexades valentes. Eu estouno sendo e quero selo, así como todos os que os pasaron diante de min. Sen dúbida, me tivera gustado vivir máis. Pero o que desexo de todo corazón é que a miña morte sirva para algo. Non terei tempo de darlle unha aperta a Jean. Abracei os meus dous irmáns Roger e Rino. Non puiden facelo co verdadeiro, lamentablemente. Espero que che entreguen toda a miña roupa, porque poderá servir para Serge; dou por descontado que será feliz de levala algún día. Papá, sei que, como a mamá, che teño causado bastantes penas e saúdoche por última vez. Quero que saibas que teño feito todo o posible para seguir o camiño que me tes marcado.

unha última despedida a todos os meus amigos, e a meu irmán, ao que quero moito. Que estude para que se faga un home.

dezasete anos e medio. A miña vida ten sido curta, non lamento nada, só deixarvos. Vou morrer con Tintin e Michels. Mamá, pídocho: quero que me prometas que serás valente e superarás as túas penas.

non podo escribir máis. Déixovos a todos, a todas. A ti, mamá, a Serge, a papá, apertándovos con todo o meu corazón de neno. Valor!

o voso Guy, que vos quere.

P.S. A quen quedades: sede dignos de nós, dos 27 que imos morrer.

1/esta carta de despedida dun mozo comunista executado polos nazis en 1941 en Francia foi lida a principio de curso hai anos por orde de Sarkozy nos institutos galos

2/foi publicada en EL PAÍS

3/tradución ao galego de xindiriz

os cusanca

panorámica do convento de Ribadavia
www.ribadavia.net

CUSANCA, Frei Afonso de. Naceu probablemente antes de finalizar o segundo terzo do s. xiv en Cusanca (ou a aldea próxima a Iria, Padrón ou –esta parece a opinión máis certeira– a sita na freguesía de Irixo, Ourense. «Foi este insigne relixioso un dos grandes homes que floreceron na Orde de Santo Domingo e deron gloria á igrexa española na primeira metade da décima quinta centuria». O historiador Ávila y la Cueva cree que era irmán de Xoán, a quen sucedeu no provincialato, e coma el naceu en San Cosme de Cusanca, que entón pertencía á xurisdición da Orde de Malta. Ingresou moi novo no convento de Ribadavia, como afirma o pai Bujarin no seu Santoral de la Orden e testemuñan documentos daquel arquivo. Unha vez emitidos os seus votos relixiosos, frei Afonso consagrouse de pleno ao estudo: obtivo o grao de doutor, dedicouse ao ensino e chegou a ser un dos primeiros oradores do seu tempo. A súa actuación docente foi tan relevante que o pai Medrano exprésase nos seguintes termos: «Grande opinión tiña nestes preitos o Mestre Frei Alonso Cusanca, pero as súas prendas e méritos vencían o crédito e a opinión. Despois de ter empregado moitos anos no ensino da Sagrada Teoloxía,  ocupoulle a obediencia en varios priorados, nos que dou gran sensación de xustiza e disciplina». Segundo manuscritos do arquivo conventual ribadaviense, frei Afonso foi prior do convento de San Pedro Mártir de Toledo, sen sinalar data. O que si está documentado foi o seu priorado e procuradoría do de Ribadavia, onde gozou de tal prestixio que mereceu ser nomeado testamenteiro na comarca en varias ocasións. Murguía di que no seu priorado debeu construírse o mellor deste convento. Dende 1406 desaparece o seu nome nos documentos de Ribadavia, «polo que hai que supor loxicamente o seu traslado a outros puntos para ocupar cargos máis relevantes». En 1412 desempeñaba o alto posto de provincial de España. Confesor de Henrique III, segundo o pai Medrano; tamén da raíña Catalina de Lancaster, e, igual que seu irmán Xoán, de Xoán II, como afirman Medrano e o pai Risco (Medrano: «Formou a primeira infancia do Rei -Xoán II- como Mestre, y despois coma Confesor, o Mestre Frei Afonso de Cusanca; durou neste emprego ata o ano 1410, en que os seus méritos, e a gratitude do seu Real discípulo, elevárono á Mitra de Salamanca»). O pai Pardo di que Medrano non estivo acertado ao fixar 1410 como o ano en que cesou frei Afonso no seu cargo palatino por ter sido nomeado bispo de Salamanca, porque xamais rexeu esta diocese, inda que unanimemente o afirman os historiadores seguindo a Gil González Dávila. Fronte á tese negativa do pai Pardo, o historiador Eleuterio T. Andrés asegura que frei Afonso gobernou a diocese salmantina dende 1413 a 1420, precisamente nos anos nos que non é posible atopalo noutra parte. Logo pasa á sé episcopal de Ourense, para a que foi preconizado –segundo o pai Eubel– o 6 de marzo de 1420, onde era provisor o dominico galego frei Lope de Galdo, procedente do convento de Viveiro e non de Ribadavia, como erroneamente di Fernández Alonso, a quen atribúe tamén o goberno do bispado, por crer que o pai Cusanca non chegou a rexer esta diocese. Dito extremo non puido ser comprobado nin na biografía do pai Galdo nin nos documentos que obran no arquivo episcopal. Do seu paso por Ourense, o pai Flórez afirma que o 1 de xaneiro de 1421 despachou o título de xuíces que por foro da sé tiñan que administrar xustiza. Tamén consta –e así sinala o propio Fernández Alonso, contradicíndose– que en 1422 obtivo do Papa Martín V unha bula mediante a que comisionaba ao chantre de Tui para litigar cos ministros do concello, que pretendían facer pagar pechos aos eclesiásticos do bispado. En 1424 o pai Cusanca foi promovido á sé de León, diocese na que puxo de manifesto as súas altas dotes de gobernante e lexislador. Ditou en xuño de 1426 unhas interesantes Constitucións Sindicais que, segundo o pai Risco, ocupan un lugar honorífico entre as Coleccións conciliares. Estas Constitucións obedecían á necesidade de por urxente freo «aos desmandos e extralimitacións constantes de cabaleiros, escudeiros, donos dos pobos do bispado, que inferían impunemente os maiores agravios aos cregos, inmiscíndose no goberno da Igrexa e usurpando a xurisdición espiritual propia dos párrocos e demais pastores da grea Cristiá». Promulgou outras constitucións contra os cóengos, beneficiados e restantes membros da súa igrexa que se inxuriasen mutuamente, en cuxa virtude se castigaba o delito con multas severas, proporcionadas á gravidade do mesmo. En 1434 rexeitou o traslado á diocese de Osma e seguiu en León ata a súa morte, acaecida probablemente en 1437, ano no que lle sucedeu Xoán de Mella. Como indica o pai Olmeda, recibiu sepultura na catedral leonesa e non no convento de Ribadavia, onde se supuña que pasara os últimos días. Foi, sen dúbida, un xeneroso benfeitor do convento ribadaviense, ao que fixo espléndidas doazóns.

CUSANCA, Frei García. Tamén dominico, profesou no convento de Ribadavia, onde ocupou o cargo de procurador ou mordomo en 1430, dedicado preferentemente ao ensino. No Capítulo xeral celebrado en León ao ano seguinte designóuselle para rexentar a cátedra de Sentencias no Estudio Xeral de San Paulo de Valladolid. En agosto de 1433 foi elixido prior do seu querido convento ribadaviense, que desempeñou varios anos.

CUSANCA, Frei Xoán de. Igual que seus irmáns, ingresou nos dominicos. Profesou no convento de Ribadavia e, debido aos seus vastos coñecementos, encomendáronselle labores didácticas. En 1424 pasou, co título de mestre en Filosofía, ao convento de Tui. Foi provincial de España e confesor de Xoán II en 1411, así coma vicario e finalmente prior do convento de Ribadavia.

REFERENCIA BIBLIOGRÁFICA

VILANOVA RODRÍGUEZ, ALBERTO: Gran Enciclopedia Gallega (tomo 8), voces CUSANCA, Fray Alfonso de – CUSANCA, Fray García – CUSANCA, Fray Juan de; pp. 165-6.

que es? que é unh@ escritor@?

www.elmalpensante.com

Pascal:

"... espía enviad@ á vida desde o alén ... que ten que saber enganar e, no factible, permanecer anónim@ ..."

unxid@? ... finxir? ... impersonar? ... non vivir? ...

o meu can pillou unha mosca

www.inseparabile.com

Ademais doutras cousas, eu teno un fillo. Podíase chamar Xan ou Pedro, pero puxémoslle Cibrán, na honra do santo patrón de Vilanova de Arousa. O cativo ten un cadelo e chamámoslle Can, a secas. Díxome que só tiña un can e que non vía a necesidade de poñerlle nome ningún, que cando tivera máis xa miraría o que facía. Eu calei, pareceume unha razón coma outra calquera. Nos seráns de calor, o petís ten arredor un fato de moscas que non lle deixan durmir a sesta en paz. Por suposto, as moscas tampouco deben ter nome. Son tantas e tan iguais que non pagaría a pena nomealas. Son moscas, así en xeral.

Cibrán cumpriu os once e Can pouco pasa do ano. Ámbolos dous o que máis lles gusta é xogar. É normal, están na idade. O outro día enchéronse de brincar no naval, e logo estomballáronse riba da herba, bafexando e coa lingua fora. "Tanto ten Xan coma Pericán", escoiteille dicir a miña nai. "Si, fora a alma, son tal para cal", acordei eu. Sen outras angueiras urxentes, seguín a mirar a estampa campestre e vin aparecer as moscas arredor do cadelo, e como algunhas delas facían voos de aproximación á cabeza do cativo. Tratando de pillalas, o animal lanzaba o aire dentadas, estalando os dentes sen nada que morder. Daquela comprendín o dito aquel de "o meu can pillou unha mosca", coma querendo sinalar algo extraordinario, fortuíto, improbable e milagreiro. Namentres o can zurcía o aire a dentadas, o cativo movía os brazos de xeito espasmódico, co mesmo propósito: matar os bichos voadores ou, cando menos, espantalos de diante. E co mesmo resultado. Ou sexa, ningún. Levaba razón miña nai, na caza de moscas tanto tiña Xan coma Pericán.

Tan iguais eran logo Can e Cibrán? Como pai doíame aceptar tanta similitude e, para o meu acougo, axiña dei cunha grande diferenza. De tódolos coñecementos e habelencias caninas, o cadelo recibira o 90% deles vía xenética, ou coma quen di, traíaos de serie; o restante 10% tería que aprendelos durante a súa vida. Pola contra, o cativo naceu pelado –dou fe– e se traía de serie un 30% das habelencias humanas xa era botar moito por ela; o resto das capacidades, o 70%, vai ter que sachalas nos días que viva. No caso que nos ocupa, todo semella indicar que a caza de moscas non está na xenética nin do cadelo nin do cativo, pero namentres este último ten o 70% do cerebro libre para encher de coñecementos, o cuadrúpede só ten espazo para aprender tres ou catro cousiñas de nada. Ou sexa, poida que Cibrán non chegue a ser un feroz e implacable cazador de moscas, pero a pouco que se esforce matará algunha de cando en vez; sen embargo, as probabilidades de que Can pille algunha son cero coma nada.

Adoitamos dicir que a Natureza é sabia, e foi a propia evolución natural da especie humana a que nos trouxo ata aquí. Que o cerebro de Cibrán sexa unha longa e ancha chousa a ermo foi decisión da propia Natureza, e supoñemos que sabia. Pero ata aí chegou a súa responsabilidade. Que a terra erma se converta en vizoso verxel será o noso éxito, pero tamén a nosa responsabilidade; e que non poidamos garantir un mínimo de sementeira en todos e cada un dos cerebros, será o noso fracaso. E non porque creamos que todos somos fillos de Deus, que non todos cremos; nin porque sexamos defensores da igualdade de oportunidades, que non todos o somos. Non fai falla buscar escusas tan sublimes e solidarias. Se a Natureza, na súa sabedoría, liberou a especie humana de ataduras xenéticas sería para fortalecer e aproveitar no máximo posible a capacidade de aprendizaxe; xa que logo, calquera cerebro que perda de desenvolver as súas capacidades por falta dunha mínima instrución será desbaldir as potencialidades que nos deu a Natureza e unha patada no cu ao seu longo proxecto evolutivo. Quen nos pode asegurar que nese cerebro non estaban as conexións neuronais dun eminente científico, dun santo santísimo ou dun novo Messi?

En resumo, se non somos quen de garantirlle a Cibrán unha instrución mínima, máis lle valera ser Can. Non pillaría unha mosca, pero tería garantido no berce o 90 por cen de todo o que ten que saber deste mundo para ser feliz.

Xosé Luís Sucasas, "Suqui"

a ilp contra a incineración, semente de futuro

integrantes da comisión promotora da ILP
xusto antes de entregar as sinaturas no Parlamento

hai máis dun ano algúns/as tiñamos escasos datos e conciencia sobre a xestión do lixo en Galiza, como moito unha opinión difusa sobre o que habería que facer. Tendemos a confiar en que as cousas se van facendo, confiamos en quen nos goberna, por que o ía facer mal? Nos medios de comunicación manéxanse a cotío os termos e as palabras que agora tamén manexamos nós. Onde estaba a necesidade dunha nova lei?

entón o conselleiro Agustín Hernández anunciou a decisión de construír unha planta de tratamento de residuos baseada na incineración en O Irixo. Grazas a el soubemos a verdade. E non nos gustou. Por iso constituímos asociacións, organizamos foros onde se aportou información relevante e veraz, fomos interlocutores das autoridades até que estas o consideraron oportuno para os seus intereses, convocamos á veciñanza da comarca e o país a expresar o noso rexeitamento na rúa, sempre respectuosamente. E chegou xuño coa perspectiva das eleccións autonómicas.

as plataformas tentabamos aproveitar o noso espazo mediático e a Xunta trataba de “matar” a cuestión por todos os medios. A decisión sobre o Irixo seica estaba tomada pero esperábase o momento “oportuno” para anunciala. Esa decisión só se refería á localización da nova planta, non ao cambio de modelo.

sen embargo, moito/as tivemos sempre claro o seguinte argumento: é de recibo rexeitar a “merda” a carón da casa pero mirar para outro lado se lla levan ao veciño ou a outro pobo? Se non é bo para nós, non o será para ninguén. Por iso tiña pleno sentido formular unha opción ambiciosa e construtiva e non deixar “matar” a verdadeira cuestión: a Iniciativa Lexislativa Popular (ILP) contra a incineración e a favor dos tres “Rs” (Redución, Reutilización e Reciclaxe).

porque as cifras, as poucas que se saben, din onde estamos. Un 75% do lixo que xeramos é material orgánico ou papel ou vidro ou envases lixeiros; polo tanto, é totalmente posíbel reaproveitalo para a sociedade e a economía aplicando tecnoloxías non demasiado complicadas e suficientemente testadas no noso contorno xeográfico, na UE e, nomeadamente, en Alemaña, ese país. Pero SOGAMA non é capaz de aproveitar máis dun ridículo 2%. O resto, ou se queima ou se mantén nun vertedoiro.

é dicir, aínda por riba de estarmos “alimentando” cos nosos impostos unha pésima solución, esta non é a solución. Pola contra, a ILP propón cousas moi sensatas:

1. para obter resultados hai que gastar ben os cartos. Os investimentos públicos deben respectar a xerarquía de sistemas de tratamento de residuos que establecen tanto a normativa europea e a estatal como incluso a galega (aprobada polo goberno bipartito). Sen embargo, se construímos outra incineradora (sexa cal sexa a comarca ou lugar) e gastamos dous centos millóns de euros longos nesta opción, canto vai quedar para os outros sistemas de tratamento? Seguiremos reciclando o que reciclamos e reducindo o lixo xerado só mentres sigamos coa crise. Este goberno ten intención de gastar cantidades inxentes en ampliar o megavertedoiro de Areosa e a capacidade de incineración. Esa é a verdade dos cartos gastados e dos xa comprometidos.

2. SOGAMA veu a resolver o problema dos vertedoiros incontrolados, onde o resolveu, e pouco máis. Os resultados mudarán cun mapa racional de plantas de tratamento centradas na recuperación de materiais reciclábeis e a compostaxe da porción orgánica, que estean situadas próximas á poboación. Sigamos o “modelo Lousame”, exemplo incluso a nivel estatal. Tamén contribuiremos decisivamente á educación cidadá. Quen agora nos goberna non confiou na xente. Hai que educar e investir en cidadanía, e a cidadanía mellorará as cousas.

3. é indiscutible que unha incineradora é altamente contaminante. O conselleiro Hernández simplemente tivo un mal día cando garantiu que a planta de O Irixo causaría un impacto “cero”. Polo tanto, quen siga a lucrarse cunha incineradora, porque isto é tamén, como non, un negocio, debería abonar un canon. E cos cartos obtidos reforzaríanse as outras opcións, moito menos lesivas.

4. o/as docentes sabemos que non podemos nin debemos tratar a todo o alumnado por igual. Somos distintos/as e hai que darlle a cada quen o que precisa. É dicir, non se pode propor o mesmo esquema para todas as zonas de Galiza porque son realidades diferentes. Non é o mesmo xestionar o lixo xerado en Vigo e na súa comarca que facelo na de Lalín. Pero a realidade é que iso é o que está a pasar.

e con estas ideas e un texto que as articula organizámonos e lanzámonos a comunicarlle á xente a nosa proposta. Na campaña de divulgación e recollida de sinaturas, negalo sería necidade, houbo días bos e días nefastos, pero fomos quen de entregar en tempo e forma máis de 21.000 sinaturas. O noso traballo e a vontade de todas e cada unha dos galego/as que asinaron ben mereceron que o Parlamento de Galiza, e por ende o grupo maioritario nel, nos explicara con detalle e sen demagoxias se a nosa proposta era boa ou mala, e o porqué de tal decisión.

que aconteceu finalmente na sesión onde se debatiu a toma en consideración da ILP? O PP votou negativamente e a oposición (BNG, AGE e PSdeG-PSOE) votou a favor. Non acadamos o obxectivo máximo pero hai outros que temos sobradamente cumpridos. E estes, na nosa opinión, son igual de valiosos. A ILP non morreu necesariamente coa votación do día 14 de maio.

moito/as poden considerar que o esforzo non valeu de nada. Dirán iso de “xa volo diciamos”. Mais os temas nunca se resolven o primeiro día. É necesario insistir e perseverar. Moita xente, incluso algunha que non asinou ou non considerou acertado contribuír á campaña de recollida de sinaturas, está absolutamente convencida de que os nosos argumentos son válidos. Sábeno. Esa é unha semente que frutificará.

por outra banda, o Partido Popular, aínda en Galiza, non ocupará eternamente a Xunta, e as forzas que o substituirán votaron a favor da ILP e do que esta propón. Non imos a debullar matices, que os hai e importantes, moi importantes. O esencial é que as forzas políticas que deben ser alternativa anunciaron o seu voto a favor da ILP. Esa é outra semente.

neste sentido, anuncios como o xa feito polo goberno municipal de Pontevedra de estudar a viabilidade dunha planta comarcal para o tratamento de residuos é unha aposta valente á que se deberían unir outras. Galiza non é só a Xunta. Hai outras instancias de poder político que se poden mobilizar para establecer debates e posibilitar alternativas que resolvan situacións urxentes, neste e noutros ámbitos. É cuestión de tempo. Esa é outra semente.

as ideas da ILP frutificarán. Hai xente que se ergue todos os días coa idea que só pensemos na crise e as súas consecuencias. Pero a crise só se resolverá con iniciativas de intervención na economía e na sociedade. Iniciativas creativas, produtivas, dinamizadoras, con rendemento a medio e longo prazo. Nós apostamos pola educación, pola creación de máis e mellor emprego, por actividades non lesivas que solucionan problemas, pola saúde pública. Esas tamén son sementes de futuro.

pero non debemos agardar sentado/as. Debemos seguir facendo labor de concienciación e información da situación e das alternativas. A ILP a favor dos tres “Rs” non foi un fin en si mesmo. A ILP foi un medio para gañar o futuro. Vémonos alí.

texto publicado no CERNA 69

a camioneta

grupos.emagister.com

Ao colexio de Merza

Meu pai ten unha camioneta. Di que a mercou de terceira mao e que con ela podemos ir onde queiramos. Que ten ese poder, vaia. A camioneta.

Tamén di que ten poucas luces e que niso se parece a el. E logo, sempre que fala das luces, ponse a falar de min e do mundo.

Do mundo di que anda revolto e que non hai que lle facer. Que, como dicía seu avó, nunca hai mal que por ben non veña.

De min di que eu non vou ser coma el e que, co que aprenda no cole, serei alguén.

Meu pai di moitas cousas.

Eu quero a meu pai. Non polo que di nin polo que ten, senón porque e meu pai.

Tamén pola camioneta.

Nela, na camioneta, meu pai lévame os domingos pola mañá a xogar ao fútbol e pola tarde ao río. Os sábados leva a miña nai ao súper e pola noite van bailar. Pero pola semana lévame a min ao cole. Todos os días. Así que saio gañando eu. Aínda que quen de verdade gaña é meu pai, que anda sempre subido na camioneta, levándonos.

A camioneta é vella e bota moito fume, e a mestra di que iso non é bo. Pero é de cor amarela e cando chego nela ao cole todos quedan coa boca aberta e veñen correndo onda min. E logo, cando meu pai me ven buscar, asomamos a ventá para vela. Porque tamén fai ruído, e coma por riba meu pai pita ao chegar, os meus amigos e mais eu aproveitamos para armar unha boa na clase. Ou iso é o que di a mestra.

A mestra, coma meu pai, tamén di moitas cousas. Pero a ela páganlle por iso. A meu pai non, pero el fala igual. Nós, en cambio, temos que estar case sempre caladiños. Menos cando chega meu pai coa camioneta. Aí si que falamos, aí si que rimos. É como unha festa. E a profesora tamén ri e os meus amigos póñense moi contentos.

Cando sexa grande levareinos a dar unha volta. A todos. Na camioneta.

Porque o pasamos ben cando estamos xuntos. Porque aquí, no cole, pasámolo ben e aprendemos cousas.

Pero hoxe non. Hoxe, cando me veña buscar meu pai, seica teno que falar eu. Tócame dicirlle o que dixo a mestra. Que queren pechar o cole e que desta vez teñen que moverse os pais. Tamén dixo, con cara seria, que xa está ben. Pero eu creo que dixo que estaba ben querendo dicir que estaba mal, porque a mestra ás veces di as cousas ao revés para que a entendamos. Polo menos nós entendémola.

O que non sei é se o entenderá meu pai.

Se lle digo o de moverse, é capaz de dicir que xa pasa todo o día repartindo. Se lle falo de que van pechar o cole, vai dicir que non importa, porque con iso que dicía seu avó de que non hai mal que por ben non veña …

Non. Mellor falareille do que lle importa. Para que o entenda. Falareille de min.

Porque meu pai tamén me quere.

Falareille do ben que o paso no cole e dos meus amigos. Falareille do moito que aprendo e de que, sen cole, xa non serei alguén.

Nin virei ao cole na camioneta.

Xabier Quiroga, 2013

dous poemas e un contiño ...

hoxe un convidado especial ...

lucas senande lópez, unha persoa que "detesta escribir,"

el mar. el mar azul no tiene final. todos los días juega a la pillada con los peces, no esta solo. pero por la noche mira la luna con tristeza deseando volver al río donde nació y nunca volverá a su lugar, a su añorado lugar. mi amado mar

as nubes. oh nubes soño coas tuas mantas de algodón. as tuas gotiñas nos alimentan e nos hidratan. todos soñan con tocar as túas suaves mantas y recompensarte por nuestro amado mar.

porque seica lle leva moito tempo

el zapatón mágico. un día en el bosque lucas el cuerpoespín celebro la fiesta nocturna. vinieron martín el lobo, yoshua el erizo, chenck el buho y cristian el murcielago. en la fista había mucha comida. luego vino hugo topo. hugo empezo a cavar y encontró un hilo y excavo metros para ver que había. entonces martín oyo depredadores. lucas y johua se camuflaron para parecer rocas. martín se puso en posición de ataque, chenck se puso en una rama con cristian y hugo seguía cavando entonces lucas dijo:

- ahí madre del topo - 

eran 10 lobos con rabia. hugo encontró un zapatón gigante y todos se pusieron en el y el zapatón les dio a los lobos tan fuerte que llegaron a alpha centauris. y siguieron con la fista felices.

NOTA: decidiuse respectar absolutamente tanto o vocabulario como a puntuación do autor. excepto as maiúsculas, claro