o meu can pillou unha mosca

www.inseparabile.com

Ademais doutras cousas, eu teno un fillo. Podíase chamar Xan ou Pedro, pero puxémoslle Cibrán, na honra do santo patrón de Vilanova de Arousa. O cativo ten un cadelo e chamámoslle Can, a secas. Díxome que só tiña un can e que non vía a necesidade de poñerlle nome ningún, que cando tivera máis xa miraría o que facía. Eu calei, pareceume unha razón coma outra calquera. Nos seráns de calor, o petís ten arredor un fato de moscas que non lle deixan durmir a sesta en paz. Por suposto, as moscas tampouco deben ter nome. Son tantas e tan iguais que non pagaría a pena nomealas. Son moscas, así en xeral.

Cibrán cumpriu os once e Can pouco pasa do ano. Ámbolos dous o que máis lles gusta é xogar. É normal, están na idade. O outro día enchéronse de brincar no naval, e logo estomballáronse riba da herba, bafexando e coa lingua fora. "Tanto ten Xan coma Pericán", escoiteille dicir a miña nai. "Si, fora a alma, son tal para cal", acordei eu. Sen outras angueiras urxentes, seguín a mirar a estampa campestre e vin aparecer as moscas arredor do cadelo, e como algunhas delas facían voos de aproximación á cabeza do cativo. Tratando de pillalas, o animal lanzaba o aire dentadas, estalando os dentes sen nada que morder. Daquela comprendín o dito aquel de "o meu can pillou unha mosca", coma querendo sinalar algo extraordinario, fortuíto, improbable e milagreiro. Namentres o can zurcía o aire a dentadas, o cativo movía os brazos de xeito espasmódico, co mesmo propósito: matar os bichos voadores ou, cando menos, espantalos de diante. E co mesmo resultado. Ou sexa, ningún. Levaba razón miña nai, na caza de moscas tanto tiña Xan coma Pericán.

Tan iguais eran logo Can e Cibrán? Como pai doíame aceptar tanta similitude e, para o meu acougo, axiña dei cunha grande diferenza. De tódolos coñecementos e habelencias caninas, o cadelo recibira o 90% deles vía xenética, ou coma quen di, traíaos de serie; o restante 10% tería que aprendelos durante a súa vida. Pola contra, o cativo naceu pelado –dou fe– e se traía de serie un 30% das habelencias humanas xa era botar moito por ela; o resto das capacidades, o 70%, vai ter que sachalas nos días que viva. No caso que nos ocupa, todo semella indicar que a caza de moscas non está na xenética nin do cadelo nin do cativo, pero namentres este último ten o 70% do cerebro libre para encher de coñecementos, o cuadrúpede só ten espazo para aprender tres ou catro cousiñas de nada. Ou sexa, poida que Cibrán non chegue a ser un feroz e implacable cazador de moscas, pero a pouco que se esforce matará algunha de cando en vez; sen embargo, as probabilidades de que Can pille algunha son cero coma nada.

Adoitamos dicir que a Natureza é sabia, e foi a propia evolución natural da especie humana a que nos trouxo ata aquí. Que o cerebro de Cibrán sexa unha longa e ancha chousa a ermo foi decisión da propia Natureza, e supoñemos que sabia. Pero ata aí chegou a súa responsabilidade. Que a terra erma se converta en vizoso verxel será o noso éxito, pero tamén a nosa responsabilidade; e que non poidamos garantir un mínimo de sementeira en todos e cada un dos cerebros, será o noso fracaso. E non porque creamos que todos somos fillos de Deus, que non todos cremos; nin porque sexamos defensores da igualdade de oportunidades, que non todos o somos. Non fai falla buscar escusas tan sublimes e solidarias. Se a Natureza, na súa sabedoría, liberou a especie humana de ataduras xenéticas sería para fortalecer e aproveitar no máximo posible a capacidade de aprendizaxe; xa que logo, calquera cerebro que perda de desenvolver as súas capacidades por falta dunha mínima instrución será desbaldir as potencialidades que nos deu a Natureza e unha patada no cu ao seu longo proxecto evolutivo. Quen nos pode asegurar que nese cerebro non estaban as conexións neuronais dun eminente científico, dun santo santísimo ou dun novo Messi?

En resumo, se non somos quen de garantirlle a Cibrán unha instrución mínima, máis lle valera ser Can. Non pillaría unha mosca, pero tería garantido no berce o 90 por cen de todo o que ten que saber deste mundo para ser feliz.

Xosé Luís Sucasas, "Suqui"