o día que escapei do cu daquela galiña

nunca lle contei a ninguén o que pasou o día que comecei a escribir. nom lembro que idade tiña pero debía ser moi novo porque no Grupo inda nom coñeceramos a don Antonio Rei.

era día de feira e ía con meu pai polo medio daquela madeixa de tenderetes que ofrecía un pouco de todo e pasamos por onde un no que tamén vendían pitiños de cores.

ía sol. debía ser sábado porque todos sabemos que o sábado, antes de subir xantar á casa, sempre hai solaina. inda que sexa inverno.

meu pai dixo que xa nom tiña idade pero púxenme moi pesado e acabou mercándome dous pitiños. cando cheguei á casa subín ao cuarto e quitei os zapatos dos domingos e da misa da súa caixa e metín nela os pitiños.

pola tarde pedinlle a miña nai máis cartos para mercar outro e ao volver pasei mirando para os tres ata que me chamaron para cear. despois seguín pasmando e alguén me meteu na cama e me arroupou para que nom pasara frío porque eu nom lembro telo feito.

cando espertei, e cando saíron todos, roubeille cartos da carteira a meu pai e fun mercar outro. e sen darme conta co paso dos días cheguei a ter unha ducia de pitiños metidos na caixa.

ninguén dixo nada de nada pero meu pai decidiu mercar algo de arame e fixo un galiñeiro na casa da avoa María. ía comezar a escola e nom habería ninguén que coutara deles. alí estarían ben, pastarían a gusto e eu podería ilos ver cando quixera.

de feito ía moitos días ao acabar as clases. leváballes comida e volvía pasmar.

un día, durante a miña visita, vin saír unha galiña bataraza do galiñeiro. asustouse ao verme e quixo escapar. entón vin o ovo que case lle caera do cu. corrín para quitarllo. debía ser o seu primeiro ovo pero tamén era o meu.

logrei collela pero volveu meter o ovo no cu. metinlle o dedo ben dentro para ver de poderllo sacar pero, nom sei o porqué, foi entón cando se me ocorreron unhas frases indispensábeis.

solteina, saín do galiñeiro e volvín correndo ao meu cuarto tratando de nom esquecer aquelas primeiras liñas.

nom volveu haber día en que nom borranchase algo, coma as estirpes dos verdugos.

roubado e deturpado por @xindiriz

Gaiás, v

-asombroso destino o do valido, dono e señor da súa terra natal, experto en astronomía, astroloxía, e na interpretación infatigábel de textos relixiosos, xadrecista, poeta e calígrafo.

deixouno todo por escribir un libro e trazar un labirinto. renunciou aos praceres da opresión, de decidir a xustiza, do leito numeroso, dos banquetes e inda da erudición. traballou sen descanso durante trece anos no pavillón da soidade transparente. e á súa morte nom se atoparon máis que escritos caóticos.

a familia, xa o saberá, quixo queimalos; pero alguén, un monxe din uns, outros un escravo de nome Guillerme estradense, insistiu na súa publicación. os do seu sangue seguimos a execrar a ese home, fose quen fose.

esa publicación foi unha insensatez porque o libro é unha maraña contraditoria de borradores. examineino algunha vez: no terceiro capítulo morre quen volve estar vivo no cuarto.

en canto á outra empresa do valido, ao seu labirinto, o labirinto está aquí. nesta biblioteca ou en calquera outra.

a min, case un bárbaro, tenme sido deparado revelar ese misterio diáfano. logo de tantos anos, os detalles son irrecuperábeis, mais pódese tratar de adiviñar o que aconteceu.

o valido diría unha tarde, retírome a escribir un libro; e outra, retírome a trazar un labirinto. todos imaxinaron dúas obras, mais ninguén acertou a pensar que libro e labirinto eran un mesmo e único proxecto.

o valido morreu e ninguén, nas súas extensas propiedades, atopou labirinto ningún. pero dúas circunstancias puxéronme na solución do problema.

unha, a curiosa lenda de que o valido se propuxera un labirinto que fose estritamente infinito; outra, o fragmento dunha carta que descubrín.

-don Emilio …, tratei de dicir.

-vostede confúndese. don Emilio nom sei quen é. eu chámome Román e son o fidalgo destas terras. nom coñezo a ningún don Emilio.

don Román levantouse, molesto. doume as costas por un intre, e abriu un caixón do escritorio. volveu cun papel antes carmesí, agora rosa, tenue e cuadriculado. puiden apreciar nel o renome caligráfico do valido. lin con incomprensión e fervor as palabras minuciosas que redactara aquel home do meu propio sangue, deixo a varios porvires (nom a todos) o meu xardín de sendeiros que se bifurcan.

volvinlle a folla en silencio. asombreime de aquel home nom se chamara como debía chamarse e, sen embargo, todo o resto de circunstancias tivera sentido, completo.

-antes de atopar esa carta preguntárame de que maneira un libro se pode converter nun mundo sen fin. nom se me ocorreu outro procedemento que o dun volume cíclico no que a última páxina fose idéntica á primeira, sendo así posíbel nunca parar de ler.

tamén considerei a noite que ocupa o centro da mileunhanoites, cando o escravo, por unha máxica distracción do copista, comeza a contarlle á raíña que vai decidir se volve sobrevivir outra noite ou nom historias unha tras outra, indo a parar á noite desde a que el mesmo está falando, para así nunca acabar.

tamén imaxinei unha obra platónica, transmitida de nais a fillos e de pais a fillas, na que cada xeración agrega un capítulo propio ou corrixe con piadoso coidado algunha das páxinas xa escritas.

esas conxecturas eran divertidas mais ningunha semellaba corresponder, nim remotamente, aos contraditorios capítulos do valido. foi entón cando me remitiron de Compostela o manuscrito que vostede examinou. chamoume moito a atención, como é natural, a frase, deixo a varios porvires, nom a todos, o meu xardín de sendeiros que se bifurcan.

un día comprendín que o xardín dos sendeiros que se bifurcan era a novela caótica, e o de varios porvires, nom a todos, fíxome darme conta que a bifurcación se refería tamén ao tempo, e nom só ao espazo. cada lectura da obra confirmoume esa teoría.

Gaiás, iiii

para internarse nos prados, soutos e aldeas, o camiño apartábase da vía e multiplicábase ao tempo que o vento asubiaba sílabas que nom sabía descifrar. debía ser curmán daquel mentireiro que trae e que leva e que acaba por tolear a tanta xente.

o azar das miñas decisións naquela embrolla de carreiros levoume a un lugar e unha praza onde unha fonte nom paraba de murmurar.

á máis pequena daquelas casas tamén se accedía desde as escaleiras de fóra, típicas en todas as contornas. esa caste de escaleiras que soben ata as solainas. dentro había luz, e a dona dunha silueta que me resultou familiar estaba a pechar as ventás.

desde alí collín a rúa que saía pola esquerda e xa case na estrema da aldea cheguei ao pazo e a unha cancela alta e enferruxada que así o dicía. ao seu través as dependencias pacegas só se albiscaban e, entre eles, unha especie de enorme invernadoiro.

comprendín, de súpeto, dúas cousas: a primeira trivial, e a segunda case incríbel, que daquel invernadoiro que nom o debía ser proviña música.

nom lembro se había unha campá ou un timbre ou se chamei golpeando as mans ou berrando que alguén me abrise.

aproximáronse un candil e un home apoucado contra o frío. nom lle vin o rostro porque me cegaba co candil. abriu a cancela e dixo lentamente:

-vexo que se empeña en perturbar ao señor; vostede tamén desexa ver o xardín?

recoñecín aqueles ollos azuis, irmáns, e repetín desconcertado:

-o xardín?

-o xardín dos sendeiros que se bifurcan.

algo se remoeu nas miñas lembranzas e pronunciei con incomprensible seguridade:

-o xardín do meu antepasado.

-o xardín do antepasado do señor, e tamén o meu, o valido.

deixoume pasar e seguino ata o que en verdade era unha enorme biblioteca. recoñecín, encadernados en seda amarela, algúns tomos manuscritos da enciclopedia perdida cuxa compilación supervisara o terceiro monarca da dinastía bastarda, e que eu pensaba que nunca foran impresos.

nun gramófono xiraba un disco xunto a un fénix de bronce. lembro tamén un vaso decorativo verde e outro, anterior en moitos séculos, desa cor azul que os nosos artesáns copiaron dos seus colegas orientais.

don Emilio sorríame. era moi alto, e coa barba gris. tiña algo de cura mais tamén de mariñeiro. logo contoume que tamén fora misioneiro na Colombia Nova antes de aspirar a ser sinólogo.

sentamos, eu num diván longo e baixo, el de costas á ventá e a un reloxo de parede vello, dos que xa nom dan as horas.

calculei que o capitán inda tardaría algo en chegar. o que viña facer podía esperar un pouco.

Gaiás, iii

levábanme ás carrancholas e apertaba o corpo e as fazulas contra o corpo dos maiores. o luar case sempre nos axudaba a ver onde pisabamos e as menos das veces tiñamos que acender a lanterna que eu tivera que ir mercar á de Belelle.

e falaba baixiño, e logo tes medo?. e igual se oía o rumbo dun tren que viña cara nós. ou nom se oía nada. e iso inda me facía falar máis baixiño.

-temos que apurarnos que nos vai pillar neste paso estreito.

e baixábanme e apertábamos os pasos ata onde o camiño se facía algo máis ancho e igual nos acolliamos baixo dunha árbore ou detrás dunha toxeira, ou nom nos acolliamos, antes que pasara a velocidade dos coches sen contemplacións e a min nom daba tempo nim me lembraba sequera de fixarme se algunha viaxeira ía mirando para a noite.

-mira os pés, nom fora que pisaras as guías dos coellos.

porque meu pai era cazador e aquelas cousas nom se lle pasaban por alto.

-mañá lévasme logo contigo, papá.

pero eran outros tempos. e agora, por uns intres, pensei que o capitán sabía das miñas intencións. mais iso era imposíbel.

mentres camiñaba repasando o meu plan concluín que, en realidade, o que era imposíbel era que o capitán nom soubese onde ía. coller sempre á esquerda era o proceder imprescindíbel para descubrir o patio central de certos labirintos; unha materia na que os dous estamos obrigados a ser consumados expertos.

ambos somos bisnetos dos bisnetos do único valido do reino de GZ que renunciou a exercer o poder para escribir unha novela que fose inda máis populosa que as mil e unha noites ou os libros de Cunqueiro mentres construía un labirinto no que se perderan sen remedio todos os que pretenderan entrar nel.

a pesar do seu retiro voluntario e sincero, no decimo terceiro ano dos seus traballos, foi asasinado e nunca se capturou nim identificou ao responsábel. os escritos que deixou resultaban indescifrábeis e tampouco ninguén foi quen de atopar traza algunha do labirinto.

imaxineino inviolado no cumio segredo dalgún monforte do país, borrado debaixo de mares de uces e toxeiras, coa entrada cegada debaixo dalgunha braña, sen límites e ateigado de sendas que van e volven, de ríos, provincias e reinos ... pensei num labirinto de labirintos, num labirinto tortuoso e crecente que abarcase o pasado e o futuro, e que dalgún xeito explicara os astros.

absorto nesas biosbardías esquecín a miña condición de perseguido. caín no absurdo de sentirme dono do mundo, que o mundo só o podía percibir eu: os prados, ás árbores, os debuxos das estrelas, o aire, o frío e a lúa. inda así, inda sendo íntima a noite presentía que a súa escuridade nom tiña límite.

sentín así porque matinei que un home pode ser inimigo doutros homes, doutros momentos doutros homes, pero nom dun país: nom de vagalumes, verbas, xardíns, ou regatos claros.

Gaiás, ii

vestinme sen ruído, despedinme no espello, baixei, saín ao ver a rúa desértica. tomei un taxi ata a estación de Botos.

lembro que lle dixen ao taxista que se detivera un chisco antes de chegar. mireime cunha melena negra e longa e a muller que pechara unha porta coma calquera outra. de repente a miña presa por fuxir mudou en lentitude. por que nom morrer alí mesmo, baixo aquela mirada.

mais nom podía ser así e xa na estación merquei billete ata Ourense–San Francisco. o primeiro tren saía nuns minutos, ás menos dez. o seguinte sairía ás e media.

case nom había ninguén na plataforma.

ao subir recorrín os coches. lembro uns labregos, unha enloitada, unha moza que lía con fervor anais de Tácito, un soldado ferido e, sen embargo, feliz. senteime canda el.

arrancaron os coches e entón o capitán máis eu recoñecémonos a través da ventá. corría en van detrás de nós pola penumbra da plataforma e eu, aniquilado, encollinme contra a  outra punta do asento, lonxe da súa mirada.

da aniquilación pasei a unha dita infame. burlara o seu primeiro ataque e agora dispuña duns minutos moi valiosos. a miña felicidade covarde probaba que era capaz de levar a bo termo o plan. e desa covardía saquei forzas.

moitos resígnanse cada día a empresas atroces, o executor dunha empresa abominábel debe imaxinar que xa a ten cumprida, debe imporse un porvir que sexa irrevogábel co pasado. e a noite estaba a punto de caer.

o tren avanzou a través da trincheira que construíran os enxeñeiros cortando o relevo de vello, entre freixos, carballos e castiñeiros, nada, a escuridade dos túneles e os prados. ata que se detivo e baixei sen estar seguro de ter chegado onde quería.

pregunteille onde estabamos a uns rapazolos que remoían na plataforma, o Irixo.

unha chiscoume un ollo, vostede vai á casa de don Emilio. sen esperar a miña reacción, outro dixo: a casa está lonxe, mais nom se perderá se toma ese camiño á esquerda e en cada pregunta volve coller á esquerda.

-voulle dar unha sorpresa.

cobraron a última moeda que me quedaba, saín da estación e ao cabo da explanada de pedra que a rodeaba aparteime da estrada cara os pobos e seguín o camiño de terra e grava que sempre discorre á par das vías.

cando os meus ollos se acostumaron, o luar era abondo para saber por onde pisaba.